DEMENTİA'YI GECİKTİRMEK İÇİN ÖNLEMLER

(Steps for Delaying-Preventing Dementia)

 

Hükümetin ve medyanın son günlerde gündeminde olan bu çok önemli toplum sağlık konusunu tekrar kaleme almada fayadası vardır. İlerliyen tipinde (degenerative) beyin hastalıkların en önde gelenleri arasında Dementia, Alzheimer, Parkinson ve Huntington hastalıkları yer almaktadır. Bu hastalıkları geriye döndürecek, yani tamamen iyileştirecek bir ilaç henüz geliştirilmemiştir.

Yukarıda adı geçen hastalıkların paylaştıkları ortak belirtiler arasında beynin kavrama veya idrak (cognitive) ve hafıza (memory) fonksiyonlarında bir gerileme ve azalma başlangıcına girmiş olmasıdır. Genellikle ileri yaşlarda rastlanan, fakat genetik eğilimi olan her yaşlıyı bekliyen bir hastalık olması özelliğini azaltacak tedbirlerin de var olduğunu beyin-zihin bilimler araştırmacaları tarfından ispatlanmıştır (National Neurosciences Laboratory, The National Institute of Aging, National Institute of Health, USA).

Dementia ve Alzheimer hastalığını geliştirmeye başlayanlarda beynin 'hippocampus' diye bilinen bölgesinin küçüldüğü MRI röntgen aracılığı ile görüntülenmiştir. Hippocampus'ün görevi, kısa süreçli hafızayı uzun dönem hafızaya dönüştürmektir. Dementia hastalarında hafıza kaybı başlama sürecine girildiği gibi, beynin tekrardan yapılanma (plasticity) kabiliyetini yitirmeye başladığı da saptanmıştır (Book on brain plasticity; The Brain That Changes Itself. By Norman Doidge, USA).


Dementia'yı geciktirecek ve önleyecek tedbirler


45 ile 59 yaşlarında, iki bin kişiden fazla bir tıbbi araştırma grubun üzerinde yürütülen ve 30 sene süren bu sağlık ve lifestyle çalışmanın sonuçlarına göre, aşağıda bahsedilen 7 aktivitileri takip edenlerde erken bunama ve idrak kabiliyetlerinde gerileme riskinin %60 kadar azaldığı görülmüştür ( Book; The Brains Way Healing, Primary Care and Public Health, Cardiff University, 2013):
1. Egzersiz dementia'nın ilerlemesini ve kavrama-idrak kabileiyetinin azalmasını önliyecek en etkin bir ilaçtır (minimum her gün 3km yürümek veya 15km bisiklete binmek gibi).
2. Sağlıklı bir diyet (minimum günde üç porsiyon meyve ve sebze içeren bir gıda rejimi).
3. Normal bir vücut kilosu (BMI-Body Mass Index, 18 ile 25 arasında olması).
4. Minimum alkol tüketmek (alkol genelde beyin hücreleri için çok zararlı bir tokisindir).
5. Kesin, sigara içmemek (vücudu toksinlerden korumak).
6. Beyni devamlı yeni öğrenme-eğitim, hobi, problemler ve onu stimule edecek bulmacalar çözmeyle meşgul tutmak.
7. Sekiz saat, zamanında ve kaliteli bir uyku (beyin uyku sirasinda toxinleri atar).

Yukarıdaki bütün faktörler beyin hücrelerin sağlıklarını muhafaza etmelerini sağlar. Bu 7 kriteria yerine getirildiği zaman kalp ve şeker hastalıkları da önlenmiş olur.
Ozet: Bunamanın ve önde gelen vücud hastalıkların en etklili ve önleyici ilacı sağlıklı, dengeli bir lifestyle ve düzenli bir egzersiz rejimi takip etmektir.

İnsan vücudu pasiflik için yaratılmamıştır


Miliyonlarca senelik bir evrimin sonucu olan insan vücudu pasif bir şekilde bütün gün oturmak, sık sık arabayla yolculuk yapmak, rafine edimiş gıdalardan ibaret bir diyetle geçinmek (fast food), içine dumanı çekmek ve limitin üstünde alkol tüketmek vücudun asıl yaradılış amacına tamamen ters davranışlardır. Dolayısiyle insanlar vücudlarını 'doğaya en yakın' olan bir yaşam tarzında kullanmayı hedeflemelidirler. Son istatistiklere göre, 70 in üstündeki yaşlıların yaklaşık %15-20 nin dementia hastalığını geliştirdikleri saptanmıştır.

Kronik Stres de Dementia'ya Sebep Olabiliyor


Canada da, Toronto Üniversitesi bilim adamların yaptıkları başka bir çalışmanın sonucuna göre de, aşırı stres, anxiety ve korku içinde yaşamlarını sürdürenlerin beyinlerin üç bölümünde zararlı kimyasal değişiklikler getirdiğini saptamışlardır. Stres, anxiety ve korku karşısında etkilenen beynin bu üç bölümü Dementia ve Alzheimer bölgeleriyle iç içedir. 1. Prefrontal Cortex (PFC); algılama ve davranış regülatörü , 2. Amygdala; duygusal reaksiyon merkezi, 3. Hippocampus; hafıza merkezi. Bu bölgeler zarara uğrayınca kişilerin neuropsychiatric bozukluklar geliştirmelerine sebep verir. Dementia ve Alzheimer beyin hastalıklarında önce Hippocampus bölgesi ufalıyor, bu da zamanla direk PFC bölgesinin fonksiyonunu yitirmesine sebep veriyor.

Terapi


NLP-CBT, Psychotherapy ve Hypnotherpy yöntemleriyle stres, endişe, korku, panik atak, depresyon, kilo vermek, evlilik sorunları, kumar ve uyşturucu bağımlılığı, adelosan çocuklar, cinsel sorunlar ve lifestyle dengesi problemlerine yardıma ihtiyacı olanlar için telefon iletişim numarası M: 07871 490 669 veya 0208 886 1119.


 

Uzman Pratisyen ŞEVKET GÜL, November 2016, London