Kumarcının Beynini Anlamak
(The Mind of a Gambler)
Bu yazımızda, aile ocağını yıkan ve kişinin istikbalini söndüren kumar ve bahis'in psikolojik yönü, kumarcı olmaya eğimlilik ve tedavisi için en başarılı müdahale programlarına değineceğiz.
Kumar bir hastalık mıdır?
Otomatik davranış haline dönüşen kumar bağımlılığı bir psikolojik hastalıktır. Beyindeki otomatik devrenin yerine daha cazip, çekici ve güçlü yeni bir devre yüklenmeden ve aşağıda özetlenen bilimsel bir müdahale programından geçmeden, beyinde yerleşmiş zaralı alışkanlıktan kişi müdahalesiz-tedavisiz kurtulamaz. Yani kumar ve bahis oynamanın getirdiği his, seksuel orgazm'dan daha da güçlüdür! Oynama anı geldiği zaman kişinin gözü, zihni ve kalbi hiç bir şeyi görmez, duymaz, hissetmez ve takmaz. Bir oturuşta £10,000' ni gözünü hiç kırpmadan kaybeden ve intihar noktasına gelmiş kumarcı hastaların sayısı çoktur...
Kumarcı olmada en etkin faktörler nedir?
- Őğrenme Teorisi: Beynin yeni bir meşguliyeti-operasyonu becermiş olmasından gelen otomatik şartlandırma.
- Cognitive-Bilişsel Model: Yanlış, hatalı, eksik öğrenmeler, tecrübeler ve kısıtlı inançlar kumarcılık davranışını tetikliyor.
- Bağımlılık Model: Otomatikleşmiş şiddetli oynama isteği, ateşi, alışkanlığı, arzusu, tadı alınmış heyecanın tekrar tekrar yaşanması (Dopamine hormon seviyesinin beyinde artması) ve aranışı kumar oynamak motivasyonun motorudur.
- Őz kişilik Profil Teorisi: Negatif ve pozitif heyecan çalkıntısı içinde yüzmekten zevk alan, rizikoculuktan kamçılanan, uçurumun kenarında yürümeyi bir ‘challenge’ olarak gören, tezcanlı, sensasyon arayan bir kişilik profiline sahip olmak.
- Evinde iken hep işini düşünüyormusun?
- Karma Model: Biolojik, psikolojik ve sosyal değişkenliklerin etkisi hakim.
- Lifestyle Dengesi Model: Kişinin a) ĺs, b) İstirahat, c) Hobi/meşguliyet, d) Eğelenme dengesizliğinden kaynaklanıyor. Bilhassa hobi, meşguliyet ve istirahat-eğelenme opsiyonları bir 'çöl' arazisi gibi olan kişiler kumarcı olmaya, ve kumarın kölesi kalmaya çok eğilimli oluyorlar.
Kumarı bırakmak programı nedir?
1. Kişinin eğitilmesi: Genel kumar oynama risk faktörleri, bağımlılığın ve kumarcılığın psikolojisi ile kişinin bilimsel açıdan aydınlatılması.. Örneğin, Lotto’dan kazanma şansının 45 milyonda bir olduğunun manasını anlamak! 2.Beynin yeniden programlanması: Otomatikleşmiş kumar oynama davranışını yöneten beyin devrelerine, ilave-daha faydalı alternatif düşünce devrelerin kişiye yüklenmesi (NLP-CBT,Hypnotherapy, Psychotherapy metod ve tekniklerle). 3. Stres kaynağını azaltmak: Günlük stres birikimini azaltmak için, kişiye DBT dayafragmatik-derin nefes rahatlama ve bireysel-hipnoz tekniklerin öğretilmesi.4. Yakın destek: Müdahale program süreci içinde kişinin uzmandan yakın destek görmesi (tel, text, email vs). 5. Lifestyle tasarımı: Kişinin lifestyle dengesi gözden geçirilerek, yaşam dengesinin daha etkili olması için uzmanla beraber yeni stratejilerin üretilmesi (çok çok önemli). 6. Beyin hormonu, Dopamine'inin bağımlılıklardaki rölün açıklanması.Psikolojik program her kumarcı için geçerlimidir?
Kişinin kumarı bırakmaya kendisinin hazır olması, istemesi ve talep etmesi lazımdır. Bu çok çok önemli bir noktadır. Eş, aile, dost vs aracılığıyla ‘zorla itilen’ yarı istekli kumarcıları programa almıyoruz! Kumarcı ilk yardım telefon çağrısını bizzat kendisi yapmalıdır.
Yardım
Kumar, bahis, alkol, esrar, sigara, ve bu gibi bağımlılık verici hastalıklardan kurtulmak, panik atak, korku, depresyon, paranoia, evlilik problemleri icin yardım almak istiyenler (NLP-CBT, Hypnotherapy ve Psychotherapy tedaviler), M: 07871 490 669 veya Tel: 0208 886 1119 telefon numaralarından direk temasa geçebilirler.
Uzman Pratisyen ŞEVKET GÜL, July 2015, London